Als vrouw wordt je geboren met miljoenen eicellen. Lang voordat je je eerste menstruatie kreeg, zijn ook al weer veel van die eicellen afgestoten door het lichaam. Tijdens je vruchtbare periode komt er elke maand een eitje tot rijping en kun je zwanger raken als het eitje wordt bevrucht. In totaal komen er ongeveer 300-400 eicellen tot rijping.
De overgang van vruchtbaar naar onvruchtbaar
Er komt een moment in je leven dat de rijping van eicellen minder wordt en uiteindelijk helemaal stopt: we noemen dat de menopauze. De woorden menopauze en overgang worden weleens door elkaar gehaald. De overgang is de hele periode die je lichaam nodig heeft om van vruchtbaar te veranderen in niet vruchtbaar. Die periode duurt ongeveer 10 jaar. De menopauze is je laatste menstruatie. Eigenlijk kun je pas na een hele tijd zeggen: dat was mijn laatste menstruatie, dat was mijn menopauze, want er moet een jaar voorbij zijn voordat je weet dat het echt de laatste keer was. Jammer genoeg gaat de overgang bij de meeste vrouwen niet zonder slag of stoot. Overgangsklachten zoals opvliegers, stemmingswisselingen of een gebrek aan energie zijn veelvoorkomend. Een heel vaak voorkomend probleem daarbij is urineverlies en ontlastingsverlies. Vooral ontlastingsverlies zie je vaak ontstaan tussen het 50-55e levensjaar. Dat komt omdat de productie van bepaalde hormonen, die ook zorgen voor een stevige bekkenbodem, minder wordt.
Soorten overgang en menopauze
De overgang is geen ziekte maar een natuurlijke gebeurtenis in het leven van jou als vrouw. Het betekent het einde van je vruchtbare periode als gevolg van een verminderde productie van je vrouwelijke hormonen. Eigenlijk zijn er verschillende soorten overgangen / menopauzes te onderscheiden.
Natuurlijke overgang
In de westerse wereld komen de meeste vrouwen tussen de 45 en 55 jaar in een natuurlijke overgang. Dat is een gemiddelde leeftijd van 51. Sommige vrouwen komen in het begin van de 40 in de overgang, andere pas als ze 60 zijn geweest. De meeste vrouwen maken de overgang en menopauze rond dezelfde leeftijd mee als hun moeders en zussen, dit wijst ook op een erfelijke factor. Een bekende factor die de overgang ook beïnvloedt is roken: vrouwen die roken, zelfs als ze al tijden gestopt zijn, kunnen tot wel twee jaar eerder in de overgang raken. Het is nog onduidelijk of de pil ook invloed heeft op de overgang.
Kunstmatige overgang
De meeste vrouwen komen op een natuurlijke manier in de overgang. Je lichaam produceert minder oestrogeen waardoor eicellen niet meer tot rijping komen en je uiteindelijk niet meer menstrueert. Dat is in een notendop uitgelegd wat de overgang is. Maar het stoppen van je menstruatie kan ook andere oorzaken hebben, bijvoorbeeld een operatie aan de eierstokken, chemotherapie of bestralingen. In die gevallen kom je als vrouw wel in de overgang maar is er geen sprake van een natuurlijke gang van zaken.
Vrouwen die door een operatie beide eierstokken verliezen, komen meteen in de overgang. Vaak treden de klachten die bij de overgang horen al na een paar dagen op. Als er één eierstok achterblijft neemt die meestal de functie van de weggenomen eierstok over en is er geen sprake van een vervroegde overgang. Als alleen de baarmoeder verwijderd wordt, heeft dat ook geen invloed op de functie van de eierstokken. Je menstruatie stopt dan wel maar dat heeft niets met de overgang te maken.
De eierstokken kunnen ook vernietigd worden door bestraling of chemo. Als ze abrupt worden vernietigd dan heeft het hetzelfde effect als een operatieve verwijdering. Je komt dan meteen in de vervroegde overgang, meestal met behoorlijk heftige klachten. Soms worden de eierstokken langzaam afgebroken door chemo, dan gaat de overgang ook een stuk minder heftig van start.
Vervroegde overgang
Als je altijd leest dat de gemiddelde leeftijd om in de overgang te raken rond je 50ste ligt, denk je er nog niet over na als je eind 20, of midden 30 bent. Toch zijn er ook vrouwen die vervroegd in de overgang raken. Vaak worden de klachten bij die vrouwen ook eerst aan een heleboel andere zaken geweten want: ik ben nog zo jong, ik kan toch nog niet in de overgang zijn? Als uiteindelijk blijkt dat je toch in de overgang bent, is dat vaak een hele klap. Het is dan niet alleen een lichamelijke verandering maar misschien moet je je hele toekomstperspectief wel bijstellen. Als je nog geen kinderen hebt maar die wel graag wilt, ga je er opeens heel anders naar kijken. Natuurlijk gaan je emoties ook met je aan de haal als je wel op een ‘normale’ leeftijd in de overgang raakt. Maar als je jonger bent is het iets wat je totaal niet verwacht en waar je ook helemaal geen rekening mee hield. Er zijn Care for Women verpleegkundigen die dit zelf hebben meegemaakt maar alle verpleegkundigen zijn speciaal opgeleid om met je te praten, te begeleiden en adviseren.
De perimenopauze en postmenopauze
Deze term betekent letterlijk: ‘rond de menopauze’ en slaat eigenlijk op de overgang. Hier wordt de periode voor je menopauze (6-10 jaar) mee bedoeld en het eerste jaar erna. Strikt gezien slaat de term menopauze echt maar op 1 dag: de dag dat je als vrouw in 12 maanden geen menstruatie meer hebt gehad.
De postmenopauze is de periode na de overgang, na de menopauze. Als je alles achter de rug hebt, zijn de klachten meestal ook voorbij.
Care for Women
Care for Women is een organisatie gespecialiseerd in vrouwen en hormonen. De verpleegkundigen, vroeger heetten ze overgangsconsulente, zijn speciaal opgeleid.
Wil je misschien anoniem je ervaringen delen of lezen hoe andere vrouwen hier mee omgaan? Neem dan contact op met deze organisatie: www.careforwomen.nl
Verder is er ook op de site van de vereniging voor gynaecologen een informatieve folder beschikbaar.