Artikel verschenen in het vakblad Fysiopraxis van de fysiotherapie

(Koninklijk Genootschap voor Fysiotherapie)

Actieve begeleiding tijdens én na de zwangerschap
volgens NVFB-ZwangerFit®

NVFB: Nederlandse Vereniging voor Fysiotherapie bij Bekkenproblematiek en pré- en postpartum gezondheidszorg

Zo lang mogelijk fit zijn én blijven tijdens de gehele zwangerschap en daarna weer fit herstellen na de bevalling, dat is waar NVFB-ZwangerFit® voor staat. ZwangerFit is een eigentijdse cursus die actieve vrouwen gedurende de gehéle peripartum periode traint en begeleidt. NVFB-ZwangerFit® beoogt geen totaal nieuwe manier van peripartum educatie te zijn, maar is een koppeling van de bestaande zwangerschapsgymnastiek aan kennis van bekkenbodem(dis)functies en vernieuwde inzichten over zwangerschapsgerelateerde lage rug en bekkenpijn (ZLBP) en. Dit alles oefenbaar gemaakt met aangepaste elementen uit de aerobics- en fitnesswereld en met muziekgebruik. ZwangerFit is in 1999 ontwikkeld in opdracht van de Nederlandse Vereniging van Fysiotherapie bij Bekkenproblematiek en pré- en postpartum gezondheidszorg (NVFB), voor zowel de geregistreerd bekkenfysiotherapeut als de algemeen fysiotherapeut.

ZwangerFit is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek naar effecten van trainen peripartum ter preventie van bekken(bodem)disfuncties. Veel voorkómende bekkenbodem problematiek blijkt, zowel direct postpartum als op latere leeftijd, een relatie te hebben met zwangerschap en baring. Daarnaast heeft een veranderde bekkenstabiliteit invloed op de bekkenbodem functies en omgekeerd (1). Gerichte bekkenbodem training vroeg prépartum helpt ter voorkóming van urine incontinentie laat prépartum en is effectief in de preventie en behandeling van urine incontinentie postpartum (2,3). Bekkenbodem training heeft een positief effect op het verloop van de natuurlijke partus (snellere uitdrijving (4) en kleinere kans op sectio’s of kunstverlossing). Gerichte stabilisatie en coördinatie oefeningen gedurende de 20e – 36e week prepartum blijkt effectief in de preventie van bekkenpijn (ZLBP) (5) of geeft een afname van klachten (6). Regelmatige inspanning prepartum verhoogt de fitheid (7), verbeterd het cardiovasculair systeem en helpt ter voorkóming van zwangerschapsdiabetes (8). Trainen met matige inspanning bij gezonde zwangeren heeft geen negatieve invloed op de groei van de foetus of de bevalling (9). Bij postpartum trainen komt minder vaak depressies en ongerustheid voor (10). ZwangerFit is dan ook een bewezen effectieve en preventieve cursus voor vrouwen peripartum!

De NVFB-ZwangerFit® docent is een (bekken)fysiotherapeut, geschoold op het gebied van trainen in de peripartum periode met specifieke aandacht voor bekken en bekkenbodem(dis)functies. Vóór deelname zowel pré- als postpartum wordt een specifieke intake afgenomen. Belangrijkste kenmerken van ZwangerFit: wekelijks trainen in de gehéle peripartum periode (gedurende 16-40 weken prepartum en vanaf 4-6 weken postpartum tot desnoods 9 maanden), met indeling op basis van individuele belastbaarheid en niet alleen op zwangerschapsduur. In de actieve lessen wordt getraind op fitheid, spierversterking met aandacht voor de stabiliserende spieren rond bekken en lage rug en de bekkenbodem, en ademhaling- en ontspanningsoefeningen. In aparte theorielessen wordt ingegaan op diverse onderwerpen die te maken hebben met zwangerschap, bevallen en de periode daarna. Dit op basis van interesse in een specifiek onderwerp op dat moment, zodat iedere vrouw zelf haar ZwangerFit cursus op maat kan creëren.
ZwangerFit: welke actieve vrouw gunt dit zichzelf nu niet?
H.D. (Helga) Hentzepeter- van Ravensberg

Geregistreerd bekkenfysiotherapeut, MSPT / bekkenfysiotherapie, Zaltbommel / SOMT Masteropleiding Bekkenfysiotherapie, Amersfoort / mede oprichter NVFB-ZwangerFit®
auteur lesboek ZwangerFit

  1. Pool-Goudzwaard AL, Slieker-ten Hove MCPh, Vierhout M, Mulder P, Pool J, Snijders C, Stoeckaert R. De relatie tussen peripartum bekkenpijn en bekkenbodemdisfuncties. NVFB Bulletin, 2004.
  2. Mørkved S, Bø K, Schei B, Salvesen KA. Pelvic floor muscle training during pregnancy to prevent urinary incontinence: a single-blind randomized controlled trial. Obstet Gynaecol 2003;101:313-9.
  3. Mørkved S, Bø K. Effect of postpartum pelvic floor muscle training in prevention and treatment of urinary incontinence: a one-year follow up. BJOG 2000;107:1022-8.
  4. Clapp JF III. The course of labor after endurance exercise during pregnancy. Am J Obstet Gynaecol 1990;163:1799-805.
  5. Mørkved S, Salvesen KA, Schei B, Lydersen S, Bø K. Does group training during pregnancy prevent lumbopelvic pain? A randomized clinical trial. Acta Obstet Gynaecol Scand 2007;86:276-82.
  6. Garshasbi A, Zadeh SF. The effect of exercise on the intensity of low back pain in pregnant woman. International Jounal of Gynaecology & Obstetrics; 2005:88(3):271-275.
  7. Kramer MS. Aerobic exercise for women during pregnancy. Cochrane Database Syst Rev 2002;CD000180.
  8. Wolfe LA, Hall P, Webb KA, Goodman L, Monga M, McGrath MJ. Prescription of aerobic exercise during pregnancy. Sports Med 1989;8:273-301.
  9. Teitz CC, Hu SS, Arendt EA. The female athlete: evaluation and treatment of sports-related problems. J Am Acad Orthop Surg 1997;5:87-96.
  10. Koltyn KF, Schultes SS. Psychological effects of an aerobic exercise session and rest session following pregnancy. J Sports Med Phys Fitness 1997 Dec;37(4):287-91.